Thế nào là đánh giá, thăm khám và chẩn đoán tâm lý? | Safe and Sound

Đánh giá tâm lý là việc chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần sử dụng một tập hợp nhiều công cụ tâm lý để tìm hiểu đời sống tâm lý của cá nhân. Trong khi chẩn đoán tâm lý được thực hiện cơ bản trên sự phân biệt bình thường – bất thường hay bình thường - bệnh lý.

Ngô Thị Sáng | Thạc sĩ Giáo dục học – Viện tâm lý và sức khoẻ tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khoẻ Cộng đồng và Phát triển

1. Thế nào là đánh giá tâm lý và thăm khám tâm lý

Đánh giá tâm lý được hiểu là việc chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần sử dụng một tập hợp những công cụ tâm lý như hỏi chuyện, trắc nghiệm, thang đo… để tìm hiểu đời sống tâm lý của các nhân về các mặt trí tuệ, tình cảm, quan hệ, hành vi. Đánh giá tâm lý giúp chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần phát hiện ra các thuộc tính đặc thù của mỗi chủ thể cũng như sự khác biệt giữa các cá nhân. Chẳng hạn 2 thân chủ có cùng độ tuổi, rối nhiễu, giới tính và cùng nhóm kinh tế - xã hội, hoàn toàn có thể khác nhau về tính cách. Như vậy, mục đích của đánh giá tâm lý là cụ thể hoá vấn đề của thân chủ, xây dựng một bức tranh toàn cảnh về thân chủ. Trong mọi trường hợp, quy trình đánh giá tâm lý phải dựa trên mối quan hệ tin cậy giữa chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần và khách thể được đánh giá. Đánh giá tâm lý được thực hiện trong khuôn khổ một hoặc nhiều buổi thăm khám tâm lý.

Ảnh 1: Đánh giá tâm lý và thăm khám tâm lý

Tất cả các buổi tham khám tâm lý, dù nội dung làm việc có thể khác nhau (buổi tập trung vào hỏi chuyện lâm sàng, buổi tập trung làm trắc nghiệm, buổi cùng lên phác đồ trị liệu…), nhưng đều có điểm chung là có sự diễn ra mối quan hệ tương tác người – người giữa nhà tâm lý và thân chủ, trong đó thân chủ có thể có nhiều vai trò khác nhau:

• Thân chủ là người đang đau khổ, là người đang có vân đề cần giải quyết
• Thân chủ là khách hàng: vì thân chủ là khách hàng nên việc cung cấp dịch vụ, các khoản thanh toán cho dịch vụ, duy trì kế hoạch điều trị… phải được xem xét.

Trong đánh giá tâm lý:

• Thân chủ là chủ thể: Nghĩa là cần xem xét các vấn đề niềm tin, sức tin, giá trị, tiềm lực… ở thân chủ nhưu xem xét chúng trên một chủ thể toàn vẹn.
• Thân chủ là người được phỏng vấn: nghĩa là chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần cần sử dụng các kỹ thuật chuyên môn khác nhau để khám phá thân chủ. Chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thân vừa tò mò như một nhà báo, vừa sáng tạo như một nghệ sĩ. Một chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần giỏi là người có khả năng tổng hoà các vai trò trong công việc của mình.

2. Chẩn đoán tâm lý

Ảnh 2: Chẩn đoán tâm lý

Chẩn đoán tâm lý cơ bản được thực hiện dựa trên sự phân biệt bình thường – bất thường hay bình thường – bệnh lý. Vậy thế nào là bình thường? Về mặt thống kê, bình thường có nghĩa là giá trị/chỉ số mà nhiều người đạt được nhất. Khi ta càng xa giá trị trung bình, ta càng được xem là bất thường. Chẳng hạn, trogn thực tế rất nhiều người có chỉ số trí tuệ thấp hơn, có giới hạn về năng lực trí tuệ. Như vậy, bất thường không có nghĩa luôn luôn là bệnh lý. Cần phân biệt giữa bất thường bình thường và bất thường bệnh lý. Chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần, ngoài sử dụng các công cụ, cần vận dụng tới trực quan, kinh nghiệm và phân tích chủ quan để phân biệt điểm này.

Trong cuộc sống, các sự cố hay nỗi đau buồn là một sự bình thường. Ví dụ tâm đau buồn khi mất người thân mọi người thường có cảm giác buồn bã và trầm lặng là bình thường. Chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần cần xem xét nỗi đau mà thân chủ đang trải nghiệm, thời điểm bắt đầu của nỗi đau ấy, sự kiện liên quan, phản ứng của của người xung quanh thân chủ về nỗi đau đó. Đôi khi thân chủ cảm thấy mình bình thường, nhưng chính những người xung quanh lại nhận ra vấn đề của thân chủ, luôn nói và cho rằng mình bình thường và không gây ảnh hưởng đến ai cũng như đến cuộc sống của bản thân mình, nhưng cha mẹ, hàng xóm, chính quyền lại cho rằng họ có vấn đề. Trong mọi trường hợp, nhà tâm lý cần xem xét kỹ tiểu sử, hoàn cảnh sống, thời điểm xuất hiện triệu chứng, nền văn hoá, gia đình, các sự kiện quan trọng trong đời… của thân chủ.

Xác định tâm lý thân chủ bình thường hay không còn cần dựa vào cách vận hành trong nhân cách mỗi người. Mỗi người có cấu trúc nhân cách và nhiều yếu tố sống khác nhau. Chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần cần phải tìm hiểu rõ thân chủ qua nhiều lần khám để phát hiện các vận hành tâm lý của thân chủ.

3. Bác sỹ tâm lý SnS giúp bạn như thế nào?

Chúng tôi biết rằng trị liệu tâm lý đôi khi là một bước khó khăn và cố gắng tìm một chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần mới phù hợp với nhu cầu cá nhân và tính cách của bạn có thể là một nhiệm vụ khó khăn và không dễ dàng.

Chúng tôi tin rằng sự kết hợp giữa chuyên gia tâm lý và bác sỹ tâm thần sẽ đem lại hỗ trợ tốt nhất cho bạn. Đội ngũ chuyên gia của Safe and Sound đáp ứng khắt khe các tiêu chuẩn, giúp bạn giải quyết đa dạng các vấn đề tâm lý bao gồm: Trầm cảm sau sinh, lo âu, rối loạn phân liệt cảm xúc, các vấn đề về giấc ngủ, rối loạn cảm xúc, các mối quan hệ, chấn thương tinh thần,…

- Bề dày kinh nghiệm hành nghề với đa dạng vấn đề tâm lý

- Kỹ năng đánh giá, tham vấn và xây dựng kế hoạch hỗ trợ hiệu quả

- Kết hợp linh hoạt các kỹ thuật, phương pháp để hỗ trợ hiệu quả và duy trì kết quả bền vững